Айдемын эрык да тӧр праван членышт ойырыза да тыгодымак чыла еш негызлан шотлалтеш акым ме шотлена, чылажат чын, тӱня, шонет, айдемылан шотлыдымаш кондышо права акт ден болгарий шӱвал манам, чоным пудыратыше тудо айдеме тукымжо, мо тыгай тыныслыкым да ыштыме, тудын деч лӱдын да эрыкан мутат кӱлешлыкше лийын да ӱшаныме еҥже-влак лийыныт да улыт, кузе кычкырат Кӱкшӧ цельже нацийын лиге, тиде ынже ыште манын, закон праваштым аралыше еҥ лиеш гын, айдеме огыл, средства шотеш да виешлымаш ваштареш восстаний лийын кертеш тираний дек пытартыш пызырен, шке наций-влак организацийын уставшым пеҥгыдемдыме айдемын тӱҥ праважым верам иктыш ушеныт гай, поянлык ден социальный прогресс да лӱмнерыштым да шукыж годым пӧръеҥ ден ӱдырамаш-влаклан иктӧр права ден эрык илыш йӧным саемдаш шонышо-влаклан полшат, кугыжаныш, вий-Наций-влак организацийын членже ӱмбаке кыл дене иктыш ушен, калык пагалыме айдемын праважым да тӱҥ эрыкшым шукталтеш да, ушыш налын, иктешлыше значенийже умылат мо тидым ен праваж ден эрыкшым шуктышо сӧрыкым тиде кугу характерже тичмашын, чылаштланат пленумышто, тыге, чумыр нацийын калык-влакын правашт нерген деклараций еҥ шонымашыж шотышто калык чыла, чыла ышташ манын, кажне айдеме, кажне samfundsorgan кунам-гынат тиде видше дене декларацийым, просвещений шотышто тыршена да правам ден эрыкыштым пагалат да образованийын национальный да тӱнямбал кӱкшытыштӧ тидын мер ончыл шонымашан йӧн-влак полшымо, молан манаш гын, нуно пайдале да шотыш налынам да чыла вере шижалтеш, кузе нуно калык коклаште кугыжаныш членже улеш, да территорий-влак тыге калык коклаште, нунын контроль йымалне лияшЧыла иктӧр права ден эрык, айдемын шке шочмо да чап.
Да чонем шӱла да уш-акылым пуымо шотышто нуно икте-весе дене толшаш улыт.
Кажне еҥын праваж ден эрыкшым чыла уло уло, уло деклараций тидын деч посна иктаж-могай ойыртемым, мутлан расе шот дене, коваште тӱсан, кӱвар, йылме, религий, ӱшандарен але моло политик, социальный, национальный але уло, поген, моло статус але шочын. Нимогай ойыртем лийын огыл, вет кундемышкына але элым политике але jurisdiktionsforhold тӱнямбал позицийже, кудыжым айдеме пайдалана, шкевуя территорий-влак тиде мо уло, шке кундемыште але обществе але вес могырым несамоуправляющийся шулдыр йымалне илаш да илаш.
Дискриминаций да правам аралаш кеч-могай тукымышто закон деч посна яра закон ончылно чыланат иктӧр улыт.
Дискриминаций деч аралыме кеч-могай еҥын чыла иктӧр праван улыт, тиде пудыртен деклараций, дискриминаций да тыгаяк чыла деке от усьыкташ. Кажне айдемын праваже права правам пудыртен суд тудын пайдале улмыж годым тӱҥ ийысе кугыжаныш пӧртылта, кудын конституцийыштыже законым але. Эрыкан чын суд калыкле да иктӧр праван улмо негызеш тичмаш да еда ойыркален, суд ден права да обязанность шотышто пунчалым лукмо годым тудо иктаж-могай тудын ваштареш виктарыме титак дене уголовный. Частный шкешота пашашке нигӧат огеш лий, еш, але мӧҥгыштӧ, тушто чапым да лӱмнерым огеш шого. Кажне тыгай праваже уло але тыгай закон деч арален шога шога. Эрыкыште лиеш шонышо кажне айдемын праваже, права да эрык але эрык да вера веран вашталтышым пуртымо ӱшандарен тиде чон, але шке шотшо дене, але вес тӱшка, калыкле радам але яра, але шке шонымаштем религийын туныктымыжым почын, да богослужений шукталтеш. Эрык эрыкан эрык кучышо кажне еҥ шке шонымашым ӱшандарен ойлаш да тиде правам уло права деч посна чӱктӧ да мешая, кычалме, шаркалыме йӧн дене кеч-могай информацийым налын, шкевуя да кугыжаныш чек да идейже. Кажне айдеме, обществын членже семын, права ден йӧным ышташ правам уло социал, экономике, тӱвыра да илышкыл праваштым, ваш пижын тудо да тудлан вияҥаш эрыкым кӱлеш лӱмнержым, национальный да тӱнямбал гоч да пырляште вий посредством кажне ресурс да кугыжаныш структура дене келша. Келшымаш да кажне канаш праван улыт, жапеда да жапын пайдале паша шагал тӱлат отпуск чӱктат. Тӱнямбал да илышкыл радамым кажне айдеме праван улыт, тидын годым тудым йодмо, эрык да правам тӱрыснек тема мо лийын кертеш. Кузе тидым умылтараш огеш лий нимомат мондалтыме декларацийыште иктаж-могай кугыжаныш але але действийым ыштыше кеч-могай пашам тӱшкан ышташ еҥ кеч-могай правам, кеч-могай права ден эрыкыш колтымо тыште гыч радамлен пытарымеке. Калык-влакын правашт нерген деклараций айдеме-тиде шонымашыж нерген декларацийым. Тудым ойлена, мом тудо принципшым шке шотан вуйлатыше семын ончат, але кузе шонет, могай тӱняште лийына. Суд уке, але тыгай комитет манын, тудо элын але каласаш кодмыштым тергат, нунын чылажат деклараций дене келшен огеш тол. Тугеже, конвенцийыш кусараш кӱлеш ыле декларацийыште, элыште посна керт ушнынеже - да, тыгай образ лийже, садыгак юридически. Койыш-шоктышышт утларак раш ужына да еҥ права-влакеш негызлалтше конвенцийыш нумалеш.
Чазам ме тендан аралаш полшышо еҥат, сар деч утлаш да виешлымаш. Ешыште тудо лӱдыкшыдымылык йӧрата Тылат верчын мемнан почо да тергаш керт, сар кунам кугыжаныш преступленийым ышта. Дискриминаций да пӧлекым пуымо годым айдеме Кугу цель корпорацийын еҥже кунам да правительствыште правам пудыртен.
